آیا استرس می‌تواند موجب ریزش مو شود و یا فرآیند پیری را تسریع کند و به تبع آن موها زودتر از آنچه که باید خاکستری شوند؟ این مقاله به این سوالات پاسخ می‌دهد.

می‌گویند استرس موجب خاکستری شدن و ریزش مو می‌شود. آیا این واقعیت دارد؟

با اینکه گاهی ممکن است از شدت استرس کاری، مالی  و یا شخصی دل‌تان بخواهد تک‌تک موهای‌تان را بکنید ولی استرس مستقیماً با خاکستری شدن مو ارتباطی ندارد. تحقیقات نشان داده‌ که آسیب اجتناب ناپذیر به DNA سلول‌هایی که رنگدانه‌های مو را می‌سازند، علت اصلی تغییر رنگ موهاست. اما سوال اینجاست که آیا استرس می‌تواند فرآیند پیری را تسریع کند و به تبع آن موها زودتر از آنچه که باید خاکستری شوند؟ در حال حاضر جواب این سوال قطعی نیست.

«شاید بعد از گذراندن دوره‌های طولانی استرس، خاکستری شدن مو در بعضی از افراد سرعت بیشتری به خود بگیرد.» اما این صرفاً یک گمانه‌زنی است. «تا به حال تحقیقات پزشکی اثبات شده‌ای در این زمینه وجود ندارد.

اگر چه هنوز کسی درباره تاثیر استرس بر خاکستری شدن مو اطمینان ندارد، پیش‌بینی‌ها درباره تاثیر استرس بر ریزش مو در چه حد است؟ آیا هنوز هم رابطه‌ای بین این دو برقرار است یا خیر؟

چه چیز موجب استرس شما شده

به عقیده‌ی بسیاری از پزشکان همه چیز بستگی به نوع استرسی دارد که به شما وارد می‌شود. «اگر به خاطر دیر رسیدن به محل کارتان و حجم کار زیاد استرس دارید، خیال‌تان راحت باشد که این استرس به ریزش مو منتهی نخواهد شد.» استرس‌های روزمره و کوتاه مدت آنقدر روی بدن‌شما تاثیرگذار نیست که موجب ریزش مو شود. عامل مهم‌تری برای این اتفاق نیاز است. «این استرس‌های روزمره موجب بهم ریختن الگوی خواب می‌شود یا روی اشتها تاثیر می‌گذارد و سطح هورمون استرس را در بدن بالا می‌برد.»

برخی دیگر از پرشکان به صراحت این موضوع را رد می‌کنند: «رابطه‌ی میان استرس و ریزش مو افسانه‌ای بیش نیست و اصلاً چنین چیزی حقیقت ندارد.». به گفته‌ی آن‌ها هیچ مدرکی وجود ندارد که اثبات کند چند روز پر استرسی که در هفته‌ی گذشته، داشته‌اید قرار است این هفته موجب ریزش بیشتر موهای‌تان شود.»

استرس و مو: سیکل مو

به طور معمول روی سر هر کس نزدیک به ١۵۰,۰۰۰-١٢۰,۰۰۰ تار مو وجود دارد. معمولاً در حالت عادی، تفریباً ٩۰% این حجم موی‌شما در فاز رشد مو قرار دارد. و هر ماه نزدیک به ٢/١ اینچ رشد دارد. این فاز دو تا سه سال طول می‌کشد.

در نهایت مو به فاز استراحت وارد می‌شود. “فاز استراحت مو” معمولاً ٣ تا ۴ ماه طول می‌کشد و بعد از آن مو می‌ریزد و تار موی جدیدی جای آن را می‌گیرد.

«معمولا هر فرد به طور میانگین روزانه ١۰۰ تار مو از دست می‌دهد و بیشتر افراد متوجه این حجم از ریزش مو نمی‌شوند.»

گاهی اوقات استرس می‌تواند تغییری در عملکرد فیزیولوژیک معمول بدن‌ شما ایجاد کند و در نتیجه‌ی این وضعیت غیرعادی، بخش زیادی از موهای‌ شما وارد مرحله‌ی استراحت شود. سه تا چهار ماه بعد، یا حتی بیشتر، تمام این تارهای مو که به مرحله استراحت رفته بودند خواهند ریخت. تاثیر این نوع استرس می‌تواند هشداری برای ما باشد. این اتفاقاتی که موجب بهم ریخته شدن سیکل معمول رشد و ریزش مو می‌شود، می‌تواند به خاطر استرس‌های فیزیولوژیک که به بدن وارد شده، پیش بیاید.

اما به گفته‌ی برخی پزشکان، استرس روانی ارتباطی به استرس عاطفی ندارد. ریزش مو در واقع یکی از راه‌های واکنش طبیعی بدن به استرس فیزیولوژیک است که ممکن است به خاطر تغییرات رژیم غذایی، وضعیت سلامت یا سبک زندگی شما ایجاد شده باشد.

آن‌ها معتقدند: «فقط چنین تغییراتی می‌توانند موجب استرس فیزیولوژیک شوند که به ریزش مو ختم می‌شود.» خبر خوب این است که ریزش مویی که به خاطر این تغییرات اتفاق می‌افتد، موقتی است، البته اگر استرس موقتی باشد. اگر عامل استرس از بین برود، ریزش مو هم متوقف می‌شود،‌موها دوباره رشد می‌کنند و سیکل مو از سر گرفته می‌شود.

استرس و مو: چه چیزی موجب ریزش می‌شود؟

عوامل استرس‌زای مختلفی می‌تواند موجب ریزش مو شود. وقتی نوعی تغییر فیزیولوژیک در بدن اتفاق بیافتد، مثلاً :«اگر مصرف داروهای ضدبارداری خوراکی را قطع یا شروع کنید. یا بیش از ٨ کیلو وزن کم کنید. چیزهایی شبیه به این می‌تواند تعادل فیزیولوژیک شما را بهم بزند.»

دیگر عوامل استرس‌زا به گفته‌ی پزشکان می‌تواند این موارد باشد:

• رژیم غذایی سخت برای کاهش وزن
• پایین آمدن سطح استروژن بدن پس از زایمان
• بیماری‌های شدید
• تب بالا
• عمل جراحی سنگین
• عفونت‌های شدید

استرس و مو: چه چیزی سبب ریزش مو می‌شود؟

ریزش مو می‌تواند به علت مصرف بعضی دارروها، بیماری‌های تیروئید، کمبود مواد مغذی از جمله ویتامین D یا ازدیاد ویتامین A در بدن باشد. (برای آگاهی از دلایل ریزش مو این مطلب را بخوانید: آناتومی و علل ریزش مو)

پیدا کردن علت اصلی ریزش مو کار ساده‌ای نیست. علت آن هم این است که معمولاً سه تا شش ماه فاصله میان دوره‌ی استرس و ریزش مو وجود دارد. برای تعیین علت باید شش یا حتی نه ماه از زمان ریزش مو به عقب برگردید تا بفهمید چه اتفاقی موجب آن شده.

استرس و ریزش مو: ارتباط فیزیولوژیکی و احساسی

استرس احساسی هم ممکن است به استرس فیزیولوژیک منتهی شود. برای مثال «اگر درگیر طلاق باشید ممکن است اشتهای‌تان بهم بریزد، وزن کم کنید و نتوانید خوب بخوابید. یا اگر مصرف قرص ضدبارداری را قطع کنید و بعد دوباره آن را آغاز کنید.» این‌ها همه چیزهایی هستند که می‌توانند موجب استرس فیزیولوژیک شوند و تعادل بدن‌تان را بهم بریزند. اما نکته اینجاست که: «عوامل زیادی وجود دارد که می‌توانند تاثیر فیزیولوژیک داشته باشند. اما مسئله این است که مثلاً اگر از شوهر سابق‌تان عصبانی هستید،‌ قرار نیست دچار ریزش مو شوید.»

زنان معمولاً درگیر چند مسئله می‌شوند که به عنوان عوامل استرس‌زا شناخته نمی‌شود. مثلا: «٢۰ ساله هستید و ازدواج می‌کنید. مصرف قرص ضدبارداری را آغاز می‌کنید و خب این موجب ریزش مو می‌شود.»

وقتی زنی تصمیم می‌گیرد بچه‌دار شود، اگر پیش از آن قرص ضدبارداری مصرف می‌کرده، دیگر از آن استفاده نخواهد کرد. «شاید کمی از ریزش مو مربوط به چنین چیزی باشد.» و بعد دوره‌ی بارداری آغاز می‌شود. «بارداری موجب می‌شود آن بخشی از موها که باید در حالت طبیعی بریزد، در این دوران باقی بماند. در نتیجه در دوران بارداری معمولاً افراد متوجه می‌شوند موهای‌شان پرپشت‌تر و ضخیم‌تر شده. بعد از زایمان، تمام موهایی که باید به طور طبیعی در دوران حاملگی می‌ریخت، سه تا شش ماه بعد تازه شروع به ریختن می‌کند.

البته این را هم در نظر داشته باشید که بسیاری از خانم‌ها پس از زایمان رژیم لاغری می‌گیرند. در نهایت «مثلاً کسی در خانواده شما فوت می‌کند و شما هم شنیده‌اید که استرس موجب ریزش مو می‌شود، و با خودتان می‌گویید ای وای، چون فلانی مرده است قرار است موهایم دچار ریزش شدید شود. نه. چنین اتفاقی نمی‌افتد. موهای‌تان به خاطر رژیم لاغری و کم کردن ١۵ کیلو وزن اتفاق می‌افتد.»

شرایط هر کسی متفاوت است. «همه دچار این سیکل‌های ریزش مو نمی‌شوند. بعضی از زنان قرص ضدبارداری مصرف می‌کنند، و بعد آن را قطع می‌کنند ولی یک تار از موهای‌شان هم نمی‌ریزد. بعضی‌ها هم هفت تا بچه دارند و هیچ ریزش مویی ناشی از حاملگی نداشته‌اند.» اما  اگر یک بار در واکنش به یک استرس فیزیولوژیک دچار ریزش مو شده‌اید، احتمالاً این اتفاق تکرار خواهد شد.

از آنجا که مردم درباره‌ی رابطه میان استرس عاطفی و ریزش مو به غلط تصوراتی داشته‌اند، خیلی‌ها آن را باور کرده‌اند. در صورتی که هیچ راهی وجود ندارد که بتوان پیش‌بینی کرد که کسی قرار است دچار ریزش مو شود یا نه. هیچ اثبات علمی وجود ندارد که نشان‌دهد استرس احساسی خاصی می‌تواند استرس فیزیولوژیکی که منجر به ریزش مو می‌شود را ایجاد کند.

مراجعه به پزشک برای ریزش مو

برخلاف بسیاری از انواع ریزش مو که معمولاً دائمی است، ریزش مویی که در خلال سیکل طبیعی رشد مو اتفاق می‌افتد،‌ ناگهانی است. و معمولاً طاسی موضعی را ایجاد نمی‌کند یا بر اساس الگوهای ریزش موی ژنتیکی یا مرتبط با سیستم ایمنی هم اتفاق نمی‌افتد. در واقع ریزش موی طبیعی پراکنده است و از همه جای سر دچار ریزش می‌شوید. علت آن هم این است که هر کدام از فولیکول‌های ١٢۰,۰۰۰-١۵۰,۰۰۰ تار مو سیکل جداگانه‌ای دارند. بعضی در حال رشدند و بعضی در دوره‌ی ریزش.

ممکن است بعد از شستن مو متوجه شوید به اندازه‌ی یک مشت تار مو ریخته است. اما معمولاً وقتی کسی متوجه ریزش مو می‌شود که در واقع مو وارد مرحله‌ی رشد دوباره شده است. هر چیزی که موجب ریزش شده، سه یا چهار ماه قبل اتفاق افتاده. موهایی که تازه قرار است رشد کند، باعث ریزش موهای قبلی می‌شود.

این امر واقعیت دارد که ریزش مو ممکن است علامت بیش از ٣۰ بیماری مختلف باشد. اما زود نتیجه‌گیری نکنید. چون ممکن است در سلامت کامل باشید ولی همچنان موهای‌تان بریزد.

با پزشک در این باره مشورت کنید و نظر و راهنمایی او را بخواهید. محصولاتی که در بازار وجود دارند، از جمله ماینوکسیدیل و دیگر مکمل‌های مختلف که برای درمان ریزش مو وجود دارند، اگر بی دلیل یا در زمان نامناسبی مصرف شوند می‌توانند مشکلاتی را برای شما ایجاد کنند. حتماً قبل از مصرف این محصولات با پزشک مشورت کنید.

پزشک متخصص می‌تواند به شما کمک کند راه حل درستی برای عوامل استرس‌زایی که موجب ریزش می‌شوند، پیدا کنید. وقتی به سراغ برطرف کردن عوامل بروید، ریزش مو خودبه خود متوقف می‌شود و رشد مو دوباره به حالت نرمال برخواهد گشت. در نهایت به خاطر داشته باشید که عواملی همچون تغذیه مناسب موها را به‌درستی رعایت کنید. استرس نداشته باشید امروزه در صورت ریزش موی شدید می‌توانید از روش‌های کاشت مو مانند FIT یا FUT استفاده کنید.