کاشت مو یک تکنیک جراحی است که در آن فولیکولهای بخشی از بدن به نام «ناحیه اهداکننده» برداشته شده و به قسمت طاس یا در حال طاس شدن بدن به نام «ناحیه دریافتکننده» پیوند زده میشود. این تکنیک در ابتدا برای درمان طاسی الگوی مردانه به کار برده میشد. در این جراحی کمی تهاجمی، گرافتهای دارای فولیکولهایی که بهصورت ژنتیکی نسبت به ریزش مقاوم هستند (مثل پشت سر) در قسمت طاس سر کاشته میشوند. کاشت مو برای احیای مژه، ابرو، ریش، موی قفسه سینه و پر کردن اثر زخم ناشی از تصادف یا جراحیهایی مثل کشیدن پوست صورت و کاشت قبلی موی سر انجام میشود. تفاوت کاشت مو با گرافت پوست این است که گرافتها دارای تقریباً همه اپیدرمیس و درمیس اطراف فولیکول مو هستند و بهجای یک نوار پوستی، گرافتهای کوچک بسیاری کاشته میشوند. به دلیل اینکه مو بهطور طبیعی در گروههای ١ تا ۴تایی رشد میکند در تکنیکهای جدید «واحدهای فولیکولی» مو را در گروههای طبیعیشان برداشت میکنند و میکارند. بنابراین، در روش کاشت موی مدرن، موهای اهداکننده در جهت طبیعی موها کاشته میشوند و ظاهری طبیعی خواهند داشت. به این روش کاشت مو، کاشت واحد فولیکولی (FUT) میگویند. موی اهداکننده به دورش مختلف برداشت میشود: برداشت نواری و استخراج واحد فولیکولی (FUE) عناوینی که در این مقاله خواهید خواند:
ارزیابی و برنامهریزی قبل از جراحی
جراح در جلسه مشاوره اولیه، پوست سر بیمار را آنالیز میکند، درباره ترجیحات و انتظارات آنها صحبت میکند و بهترین روش (مثلاً یک جلسه یا چند جلسه) را به آنها پیشنهاد میدهد و نتایج احتمالی آن را شرح میدهد. فولیسکوپی قبل از جراحی کمک میکند تا حجم واقعی مو مشخص شود تا جراح بتواند نتایج پس از جراحی گرافتهای کاشته شده جدید را ره درستی بسنجد. مصرف ویتامین قبل از جراحی برای برخی بیماران مفید است. چند روز قبل از جراحی، بیمار نباید داروهایی مصرف کند که موجب خونریزی حین جراحی و تحت تأثیر قرار دادن کاشت گرافت شود. مصرف الکل و سیگار کشیدن بر از بین رفتن گرافتها تأثیر میگذارد. معمولاً پس از جراحی آنتیبیوتیک تجویز میشود تا از عفونت جراحت یا گرافت جلوگیری شود.
روشهای برداشت
جراحی کاشت مو بهصورت سرپایی انجام میگیرد و در صورت نیاز با تزریق داروی بیحسی موضعی، بیمار کمی بیحال میشود. قبل از اینکه گرافتها از ناحیه اهداکننده برداشته شوند، پوست سر با شامپو شسته میشود و با ماده آنتیباکتریال تمیز میشود. تکنیکهای متعددی برای برداشت فولیکولهای مو وجود دارد که هر یک مزایا و معایبی دارند. تکنیک برداشت هرچه باشد، استخراج صحیح فولیکول مو از همهچیز مهمتر است چون حیات موی کاشته شده را تضمین میکند و از بریده شدن ساقه مو از فولیکول جلوگیری میکند. فولیکولهای مو با زاویه اندکی از سطح پوست رشد میکنند پس بافت کاشته شده باید با همان زاویه برداشته شود. امروزه دو روش اصلی برای استخراج گرافتهای اهداکننده وجود دارد: برداشت برش نواری، استخراج واحد فولیکولی.
برداشت نواری
برداشت نواری (که با نام کاشت واحد فولیکولی یا FUT هم شناخته میشود) رایجترین تکنیک برای برداشتن موها و فولیکولها از ناحیه اهداکننده است. جراح، یک نوار از پوست را از پشت سر که رشد موها خوب است، برمیدارد. برای برداشتن نوار بافت دارای مو از ناحیه اهداکننده از اسکالپل یک یا دو یا سهتیغه استفاده میشود. هر برش طوری انجام میشود که فولیکولهای سالم برداشته شوند. اندازه نوار برش خورده ٣۰-١۵*١.۵-١ سانتیمتر است. دستیاران همزمان با بخیه زدن جراحت، هر گرافت واحد فولیکولی را که همان گروههای طبیعی کوچک فولیکولهای مو است از نوار جدا میکنند. آنها با استفاده از استریو-میکروسکوپ دوچشمی با دقت بافت چربی و فیبروز را بدون آسیب رساندن به سلولهای فولیکولی جدا میکنند. «بخیه تریکوفیتیک» جدیدترین روش بخیه زدن است که اثر زخم در ناحیه اهداکننده را کمتر مشخص میکند. سپس، جراح با استفاده از تیغهای بسیار کوچک یا سوزنهای بسیار ریز، نواحی دریافتکننده گرافت را سوراخ میکند. این سوراخها در محلهای از پیش تعیینشده برای دستیابی به حجم و الگوی مناسب ایجاد میشود و زاویه آنها به گونه است که شبیه به الگوی موی طبیعی باشد. تکنیسینها بهتدریج قسمت نهایی جراحی را که قرار دادن هر گرافت در محل مورد نظر است انجام میدهند. برداشت نواری، زخم خطی باریکی در ناحیه اهداکننده باقی میگذارد که معمولاً با موی بیمار پوشانده میشود، حتی اگر موی او نسبتاً کوتاه باشد. دوره بهبودی آن ٢ هفته است و پس از آن باید بخیه توسط پزشک کشیده شود یا اینکه بخیه زیرجلدی زده شود.
استخراج واحد فولیکولی (FUE)
در روش استخراج واحد فولیکولی یا برداشت FUE، واحدهای فولیکولی مجزا حاوی ١ تا ۴ مو تحت بیحسی موضعی برداشته میشوند. این برداشت معمولاً با پانچهای بسیار ریز با قطر ۰.۶ و ١.۰ میلیایتر انجام میشود. سپس، جراح با استفاده از تیغهای بسیار کوچک یا سوزنهای بسیار ریز، نواحی دریافتکننده گرافت را سوراخ میکند. این سوراخها در محلهای از پیش تعیینشده برای دستیابی به حجم و الگوی مناسب ایجاد میشود و زاویه آنها به گونه است که شبیه به الگوی موی طبیعی باشد. تکنیسینها بهتدریج قسمت نهایی جراحی را که قرار دادن هر گرافت در محل مورد نظر است انجام میدهند. FUE در یک جلسه طولانی یا چند جلسه کوتاه انجام میشود. روش FUE زمانبرتر از روش برداشت نواری است. مدتزمان جراحی FUE به تجربه جراح، سرعت برداشت و ویژگیهای بیمار بستگی دارد. این جراحی از چند ساعت برای برداشت ٢۰۰ گرافت تا دو جلسه چندساعته در دو روز متوالی برای برداشت ٢۵۰۰ تا ٣۰۰۰ گرافت طول میکشد. روش کاشت FUE برای همه بیماران مناسب نیست. بیماران منتخب برای روش FUE بر اساس تست فاکس انتخاب میشوند البته تردیدهایی در معتبر بودن این تست وجود دارد. نتایج FUE میتواند بسیار طبیعی باشد. مزیت برداشت FUE نسبت به برداشت نواری این است که در این روش نیازی نیست که نواحی بزرگی از بافت پوست سر برداشته شود پس هیچگونه برش خطی در پشت سر ایجاد نمیشود و اثر خطی زخم باقی نمیماند. به دلیل اینکه فولیکولها بهصورت جداگانه برداشته میشوند، فقط سوراخهای کوچکی باقی میمانند که دیده نمیشوند و درد و ناراحتی پس از این جراحی هم کمتر است. دو ره بهبودی پس از جراحی FUE به دلیل اینکه به کشیدن بخیه نیازی نیست، کمتر از ٧ روز است. معایب این روش هزینه و زمان بیشتر جراحی است. این روش برای جراحان تازهکار کمی چالشبرانگیز است چون انرژی جسمانی بیشتری میطلبد و برای به دست آوردن مهارت لازم نیاز به آموزش طولانی و سخت دارند. برخی جراحان معتقدند که میزان موفقیت روش FUE در مقایسه با برداشت نواری کمتر است.
کاشت مو برای چه کسانی مناسب است؟
ریزش مو (آلوپسی) دلایل مختلفی دارد و معمولاً به دو دسته دارای الگو و بدون الگو تقسیم میشود که دسته بدون الگو خود به دو دسته آلوپسی زخمی و غیر زخمی تقسیم میشود. جراحت، جراحی و سوختگی موجب آلوپسی زخمی میشود که گاهی با کاشت مو کاملاً درمان میشود. برخی بیماریهای پوستی هم موجب آلوپسی زخمی میشوند که پس از درمان کامل آنها میتوان با کاشت مو مشکل آلوپسی را هم برطرف کرد. کاشت مو برای برخی انواع آلوپسی غیر زخمی هم انجام میشود اما اکثر جراحان کاشت مو، این درمان را برای نوع رایج آلوپسی آرهآتا توصیه نمیکنند. ریزش موی الگوی مردانه و زنانه نمونههای بسیار شایع آلوپسی دارای الگو هستند.
ریزش موی الگوی مردانه (MPHL)
ریزش موی الگوی مردانه به ریزش مو در قسمت جلو، بالا و/یا تاج/رأس سر (ناحیه موقت) میگویند. موی پشت و اطراف سر معمولاً تا آخر عمر رشد میکنند (ناحیه دائم یا ناحیه اهداکننده). ریشه مو، چرخه زندگی دارد. به عبارت دیگر، این چرخه شامل فاز رشد و فاز استراحت است. قبل از اینکه ریزش مو شروع شود، فاز رشد تا ٧ سال و فاز استراحت ٣ تا ۴ ماه طول میکشد. ریزش موی ژنتیکی موجب برعکس شود فازهای چرخه حیات مو میشود مثلاً مو رشد کمی دارد یا اصلاً رشد نمیکند. علت ریزش موی الگوی مردانه وجود گیرندههای هورمونی در ریشه موهای ناحیه موقت است. چنین گیرندههایی در ناحیه دائم وجود ندارد. این گیرندهها، هورمون دیهیدروتستسترون (DHT) را که آغازگر روند ریزش موست، جذب میکنند. ژنتیک موروثی از هر یک از والدین یا هر دو، تعداد و مکان این موهای مستعد ریزش را تعیین میکند.
ریزش موی الگوی زنانه (FPHL)
معمولاً روزانه حدود ١۰۰ تار موی زنان میریزد. خوشبختانه این موها جایگزین میشوند. اما اگر موهای ریخته شده جایگزین نشوند یا وقتی این ریزش روزانه بیش از حد معمول باشد، ریزش موی واقعی اتفاق میافتد و بسیار اضطرابآور است. دشواری درمان ریزش مو در زنان این است که مشکلات متعددی موجب الگوی منتشرشونده یکسان ریزش میشوند که در آن موهای بالا و تاج سر کمپشت میشوند (گاهی موهای شقیقه هم میریزند). معمولاً قبل از اینکه مشخص شود کاشت مو برای فرد مناسب است یا نه باید علت اصلی ریزش مو مشخص شود. متخصص ریزش مو باید سابقه خانوادگی، دارویی و پزشکی بیمار را دقیق بپرسد و معمولاً آزمایش خون شامل شمارش کامل خون، گلوکز، فریتین سرم (ذخیره آهن)، هورمونهای تیروئید و در صورت نیاز سطح هورمون بارداری تجویز میشود. پس از انجام این آزمایشها ممکن است فرد به متخصص پوست و مو یا تریکولوژیست (متخصص غیرپزشکی مو و پوست سر) ارجاع داده شود. ریزش موی الگوی زنانه شایعترین نوع ریزش مو در زنان است و عارضهای موروثی است. در زنان هم مانند مردان باید عامل ژنتیکی از جانب هر یک از والدین یا هردو بررسی شود تا مکان و تعداد موهایی که ریختهاند یا کمپشت شدهاند مشخص شود. محرک ریزش مو، آندروژنها (هورمونهای مردانه) هستند بنابراین ممکن از زمان بلوغ اتفاق بیفتد اما معمولاً پس از یائسگی دیده میشود. همه زنان مقدار کمی هورمون مردانه در بدنشان دارند و اگر هورمونهای زنانه کاهش یابند (اتفاقی که در یائسگی میافتد) نسبت هورمونهای مردانه به زنانه افزایش مییابد. در این صورت کاشت مو مؤثر خواهد بود اما برخی زنان کاندیداهای مناسبتری برای جراحی هستند و برخی اصلاً کاندیدای مناسبی نیستند.
مراحل کاشت مو
- آمادهسازی برای کاشت مو
در اولین گام برای جراحی کاشت مو، فولیکولهای مو از پشت سر برداشته میشوند و در نواحی طاس سر قرار داده میشوند.
- تراشیدن ناحیه اهداکننده
قبل از شروع جراحی، ناحیه اهداکننده تراشیده میشود.
- آمادهسازی ناحیه اهداکننده برای جراحی
وقتی موهای ناحیه اهداکننده تراشیده شدند، این ناحیه بهصورت موضعی بیحس میشود.
- برداشتن بافت ناحیه اهداکننده و بخیه زدن آن
بافت ناحیه اهداکننده که دارای فولیکولهای مقاوم در برابر طاسی است با عمل جراحی برداشته میشود و این ناحیه بخیه زده میشود.
- شانه کردن موها روی ناحیه اهداکننده بخیه خورده
ناحیه اهداکننده بخیه خورده با شانه کردن موهای فوقانی مخفی میشود. این بخیهها تقریباً ١۰ روز پس از جراحی کاشت مو کشیده میشوند.
- آمادهسازی بافت اهداکننده و تبدیل آن به گرافتهای واحد فولیکولی
تکنیسینهای جراحی با استفاده از میکروسکوپ بافت اهداکننده را مشاهده میکنند تا گرافتهای واحدهای فولیکولی را جدا و آماده کنند.
- آمادهسازی ناحیه دریافتکننده (طاس)
پس از بیحسی موضعی، ناحیه دریافتکننده برای جراحی آماده میشود. نیازی به تراشیدن یا کوتاه کردن موهای این ناحیه نیست.
- برش ناحیه طاس سر
گرافتهای واحد فولیکولی در برشهای بسیار ریزی که بهطور نامنظم در ناحیه دریافتکننده پراکنده شدهاند، قرار داده میشوند.
- قرار دادن گرافتها بر اساس حجم آنها
کوچکترین گرافتها (یک و دو) جلوی رستنگاه مو و گرافتهای پرپشتتر (سه و چهار) پشت آنها قرار میگیرند.
- بلافاصله پس از جراحی کاشت مو
پس از جراحی کاشت مو، برشهای بسیار ریز دارای موی کوتاه روی سر بیمار دیده میشود.
- پایان جراحی کاشت مو
اثر برشها بهطور طبیعی بهبود مییابند و قرمزی ناحیه دریافتکننده پس از یک هفته خودبهخود از بین میرود.
آنچه باید درباره کاشت مو بدانید
- موی کاشته شده مانند موی طبیعی رفتار میکند و بین ٢ تا ۴ هفته پس از کاشت، میریزد. سپس ریشهها بهطور طبیعی جوانه میزنند و تا پایان عمر به رشدشان ادامه خواهند داد.
- استفاده از بیحسی موضعی موجب میشود که این جراحی دردناک نباشد و بیمار میتواند در همان روز مرخص شود.
- کاشت مو با احیای مو به روشهای غیر از جراحی تفاوت دارد. در این روشها، مدل موی انتخابشده با مهارت روی سر محکم میشود.
- کاشت مو بدان معنا نیست که موهایتان بسیار لوکس و چشمگیر میشود چون نتیجه این جراحی در افراد متفاوت خواهد بود و با کیفیت موی طبیعی هر فرد ارتباط دارد.
- راهحل درمان همه موارد طاسی، کاشت مو نیست و هر مورد با مورد دیگر فرق دارد.
- هزینه جراحی به تعداد گرافتها بستگی دارد. هرچه تعداد گرافتها بیشتر باشد، هزینه جراحی بالاتر است.